راه‌های معافیت مالیاتی چیست؟ 11 روش معافیت مالیاتی به همراه مثال و نکات

پولتان را دوست دارید؟ چه کسی دوست ندارد؟ حالا چه می‌شود اگر به شما بگویم راه‌هایی قانونی برای کم‌کردن مالیات‌هایتان و نگه‌داشتن پول بیشتر در جیبتان وجود دارد؟ بله درست شنیدید! دنیای شگفت‌انگیز معافیت‌های مالیاتی منتظر شماست تا با قوانین و ترفندهایش، لبخندی بر لبانتان بنشاند.

همراه ما باشید تا جیب دولت را کمی سبک‌تر و جیب خودتان را کمی سنگین‌تر کنیم!

انواع معافیت‌های مالیاتی

1.معافیت مالیات بر حقوق کارگران و کارمندان

طبق ماده 84 قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق کارگران و کارمندان تا سقف معینی از پرداخت مالیات معاف است. این سقف هرساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، در سال 1403، حقوق تا سقف 67.2 میلیون تومان در سال از پرداخت مالیات معاف است.

شرایط:

• شاغل بودن در یک کارگاه یا مؤسسه مشمول پرداخت مالیات
• دریافت حقوق و مزایا به‌صورت مستمر
• داشتن قرارداد کار معتبر

مثال:

فرض کنید کارمندی ماهیانه 10 میلیون تومان حقوق دریافت می کند؛ حقوق مشمول مالیات این فرد 10 میلیون تومان است. معافیت مالیاتی وی 67.2 میلیون تومان در سال است، که معادل 5.6 میلیون تومان در ماه می باشد. بنابراین، از آنجایی که حقوق این فرد کمتر از سقف معافیت مالیاتی است، کل حقوق وی از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی مذکور فقط شامل حقوق و مزایای مشمول مالیات می‌شود و شامل سایر درآمدهای کارمند مانند پاداش، حق مسکن، بن غذا و غیره نمی‌شود.
• درصورتی‌که حقوق و مزایای دریافتی کارمند در طول سال از سقف معافیت مالیاتی تجاوز کند، فقط مازاد بر آن مشمول مالیات خواهد شد.

2.معافیت مالیاتی هزینه‌های درمان

طبق ماده 137 قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌های درمانی مربوط به خود شخص، همسر و فرزندان تحت تکفل وی، تا سقف معینی از پرداخت مالیات معاف است. این سقف هرساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، در سال 1403، هزینه‌های درمانی تا سقف 20 میلیون تومان برای هر نفر از پرداخت مالیات معاف است.

شرایط:

• ارائه اسناد و مدارک معتبر مربوط به هزینه‌های درمانی، مانند فاکتورها، receipts و پرونده پزشکی
• پرداخت هزینه‌های درمانی توسط خود شخص، همسر و یا فرزندان تحت تکفل وی
• انجام معالجات در مراکز درمانی داخل کشور، مگر در مواردی که به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به علت فقدان امکانات لازم، معالجه در خارج از کشور صورت‌گرفته باشد.

مثال:

فرض کنید فردی در سال 1403، برای درمان خود 15 میلیون تومان هزینه کرده است. این فرد می تواند 15 میلیون تومان از هزینه‌های درمانی خود را از درآمد مشمول مالیات خود کسر کند. 5 میلیون تومان باقی مانده از هزینه‌های درمانی وی، مشمول مالیات خواهد شد.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی هزینه‌های درمانی فقط شامل هزینه‌های درمانی سرپایی و بستری می‌شود و شامل هزینه‌های جانبی مانند دارو، لوازم پزشکی و خدمات پرستاری نمی‌شود.
• هزینه‌های درمانی باید به تأیید بیمارستان یا مرکز درمانی مربوطه رسیده باشد.

3.معافیت مالیاتی جوایز علمی و پژوهشی

طبق ماده 144 قانون مالیات‌های مستقیم، جوایز علمی و پژوهشی که از طرف نهادهای دولتی، عمومی و غیرانتفاعی به دانشمندان و پژوهشگران اعطا می‌شود، از پرداخت مالیات معاف است.

شرایط:

• اعطای جایزه توسط نهادهای دولتی، عمومی و غیرانتفاعی
• مرتبط بودن جایزه با فعالیت‌های علمی و پژوهشی
• ارائه مستندات لازم به سازمان امور مالیاتی

مثال:

فرض کنید پژوهشگری در یک مسابقه علمی ملی مقام اول را کسب کرده و جایزه‌ای به مبلغ 100 میلیون تومان دریافت کرده است. این جایزه از پرداخت مالیات معاف است و پژوهشگر نیازی به پرداخت مالیات بر آن ندارد.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی شامل جوایزی است که به طور مستقیم به دانشمندان و پژوهشگران پرداخت می‌شود و شامل جوایزی که به مؤسسات و مراکز علمی و پژوهشی اعطا می‌شود، نمی‌شود.
• برای استفاده از این معافیت، پژوهشگر باید مستنداتی مانند حکم اعطای جایزه، گواهی مربوط به فعالیت‌های علمی و پژوهشی و مدارک هویتی خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه نماید.

4. معافیت مالیاتی اختراع و اکتشاف

طبق ماده 144 قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد حاصل از اختراع و اکتشاف، تا سقف معینی از پرداخت مالیات معاف است. این سقف هرساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، در سال 1403، درآمد حاصل از اختراع و اکتشاف تا سقف 2 میلیارد تومان از پرداخت مالیات معاف است.

شرایط:

• ثبت اختراع یا اکتشاف در مراجع قانونی
• مرتبط بودن فعالیت‌های مخترع یا مکتشف با اختراع یا اکتشاف موردنظر
• ارائه مستندات لازم به سازمان امور مالیاتی

مثال:

فرض کنید مخترعی در سال 1403، از اختراع خود 2.5 میلیارد تومان درآمد کسب کرده است. 2 میلیارد تومان از درآمد این مخترع از پرداخت مالیات معاف است و وی نیازی به پرداخت مالیات بر آن ندارد. 500 میلیون تومان باقی مانده از درآمد وی مشمول مالیات خواهد شد.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی فقط شامل درآمد حاصل از اختراعات و اکتشافاتی است که به ثبت رسیده باشد و شامل درآمد حاصل از طرح‌های صنعتی و ایده‌ها نمی‌شود.
• مدت‌زمان برخورداری از این معافیت مالیاتی 10 سال از تاریخ ثبت اختراع یا اکتشاف می باشد.

5. معافیت مالیاتی سپرده‌های بانکی

طبق بخشنامه شماره 1402/370/900 مورخ 1402/11/21 رئیس سازمان برنامه و بودجه، سود سپرده‌های بانکی اعم از سپرده‌های اشخاص حقوقی و حقیقی به موجب قانون مالیات‌های مستقیم مصوب و برقرار شده و بدون هیچ‌گونه تغییری در سال 1403 نیز ادامه خواهد داشت.

به‌عبارت‌دیگر، سود سپرده‌های بانکی در ایران در حال حاضر از پرداخت مالیات معاف است.

مثال:

فرض کنید فردی در سال 1403، 100 میلیون تومان در بانک سپرده گذاری کرده و در پایان سال 20 میلیون تومان سود دریافت کرده است. این فرد نیازی به پرداخت مالیات بر 20 میلیون تومان سود سپرده خود ندارد، زیرا سود سپرده های بانکی در ایران معاف از مالیات است.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی سود سپرده‌های بانکی شامل تمام انواع سپرده‌ها مانند سپرده قرض‌الحسنه، سپرده کوتاه‌مدت، سپرده بلندمدت و… می‌شود.
• این معافیت مالیاتی دائمی است و تا زمانی که قانون مالیات‌های مستقیم اصلاح نشود، پابرجا خواهد بود.
• برای استفاده از این معافیت، نیازی به ارائه هیچ‌گونه مدرکی به اداره امور مالیاتی نیست.

6.معافیت مالیاتی جهیزیه و مهریه

طبق ماده 144 قانون مالیات‌های مستقیم، جهیزیه منقول و مهریه اعم از منقول و غیرمنقول از پرداخت مالیات معاف هستند.

به‌عبارت‌دیگر، نه دهنده جهیزیه و نه دریافت‌کننده مهریه نیازی به پرداخت مالیات بابت جهیزیه و مهریه خود ندارند.

موارد معاف از مالیات:

• جهیزیه منقول: شامل تمام وسایلی که عروس به منزل شوهر می‌برد و طبق عرف و عادت جزء جهیزیه محسوب می‌شود، مانند لوازم منزل، لباس، طلا و جواهرات.
• مهریه منقول: شامل هر نوع مالی که به‌عنوان مهریه به همسر تعلق می‌گیرد و قابلیت جابه‌جایی و حمل‌ونقل دارد، مانند پول، سکه، طلا، جواهرات، خودرو و…
• مهریه غیرمنقول: شامل اموال غیرمنقولی که به‌عنوان مهریه به همسر تعلق می‌گیرد، مانند زمین، آپارتمان، باغ و…

مثال:

فرض کنید زنی در عقد ازدواج خود 100 سکه بهار آزادی و یک آپارتمان به‌عنوان مهریه دریافت می کند. این زن نیازی به پرداخت مالیات بابت 100 سکه بهار آزادی و آپارتمان خود ندارد، زیرا مهریه در ایران معاف از مالیات است.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی جهیزیه و مهریه شامل تمام افراد، چه ایرانی و چه غیرایرانی، می‌شود.
• برای استفاده از این معافیت، نیازی به ارائه هیچ‌گونه مدرکی به اداره امور مالیاتی نیست.
• درصورتی‌که جهیزیه یا مهریه به‌صورت نقد به عروس پرداخت شود، مشمول مالیات بر نقل‌وانتقال وجوه خواهد شد.

7.معافیت مالیاتی حقوق افراد شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته

طبق ماده ۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، 50 درصد از مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته، طبق فهرستی که توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد، بخشوده می‌شود.

شرایط:

• شاغل بودن در یک کارگاه یا مؤسسه مشمول پرداخت مالیات در مناطق کمتر توسعه‌یافته
• دریافت حقوق و مزایا به‌صورت مستمر
• داشتن قرارداد کار معتبر

مثال:

فرض کنید کارمندی در یکی از مناطق کمتر توسعه‌یافته ایران ماهیانه 10 میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند. حقوق مشمول مالیات این فرد 10 میلیون تومان است. معافیت مالیاتی وی 50% از 5.6 میلیون تومان (سقف معافیت مالیاتی سال 1403) است که معادل 2.8 میلیون تومان می باشد.

بنابراین، از آنجایی که حقوق این فرد کمتر از سقف معافیت مالیاتی است، 7.2 میلیون تومان از حقوق وی از پرداخت مالیات معاف خواهد شد و 2.8 میلیون تومان باقی مانده مشمول مالیات خواهد شد.

نکات مهم:

• لیست مناطق کمتر توسعه‌یافته هرساله توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اعلام می‌شود.
• برای استفاده از این معافیت، کارمند باید لیست حقوق خود را به اداره امور مالیاتی محل خدمت خود ارائه نماید.
• کارکنان دولت که به‌صورت مأمور در مناطق کمتر توسعه‌یافته خدمت می‌کنند، مشمول این معافیت مالیاتی نمی‌شوند.

8.معافیت مالیاتی فعالیت‌های آموزشی

طبق جزء (۱۴) بند (ب) ماده (۹) قانون مالیات بر ارزش‌افزوده و آیین‌نامه اجرایی مربوطه، ارائه خدمات آموزشی توسط مراکز آموزشی و پژوهشی معتبر، از جمله مدارس، دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش فنی و حرفه‌ای و… از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده معاف است.

شرایط:

• دارابودن مجوز فعالیت آموزشی و پژوهشی از مراجع ذی‌صلاح مانند وزارت آموزش‌وپرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و…
• ارائه خدمات آموزشی و پژوهشی به‌صورت مستقیم
• عدم انجام فعالیت‌های تجاری و انتفاعی در کنار فعالیت‌های آموزشی

مثال:

فرض کنید یک آموزشگاه زبان مجوز فعالیت آموزشی از وزارت آموزش‌وپرورش را دارد و به دانش‌آموزان زبان انگلیسی آموزش می‌دهد. این آموزشگاه از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده بابت شهریه‌هایی که از دانش‌آموزان دریافت می‌کند، معاف است.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی شامل حال مؤسسات کنکور، آموزشگاه‌های رانندگی و… که صرفاً به منظور کسب انتفاع فعالیت می‌کنند، نمی‌شود.
• لیست مراکز آموزشی و پژوهشی معاف از مالیات بر ارزش‌افزوده هرساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور منتشر می‌شود.

9.معافیت مالیاتی بخش صادرات

معافیت های مالیاتی متعددی برای تشویق صادرات غیرنفتی در ایران در نظر گرفته شده است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معافیت مالیاتی درآمد حاصل از صادرات: طبق ماده 141 قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد حاصل از صادرات کالا و خدمات غیرنفتی به خارج از کشور، تا سقف 80 درصد از مالیات معاف است.
• معافیت مالیاتی مالیات بر ارزش‌افزوده: طبق ماده 12 قانون مالیات بر ارزش‌افزوده، صادرات کالا و خدمات غیرنفتی از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده معاف است.
• معافیت مالیاتی حقوق گمرکی: طبق قانون امور گمرکی، صادرکنندگان از پرداخت حقوق گمرکی برای کالاهای صادراتی خود معاف هستند.
• معافیت مالیاتی عوارض صادراتی: طبق قانون مقررات صادرات و واردات، صادرکنندگان از پرداخت عوارض صادراتی برای کالاهای صادراتی خود معاف هستند.

شرایط:

• ثبت‌نام صادرکننده در سازمان توسعه تجارت ایران
• ارائه اسناد و مدارک مثبته دال بر انجام صادرات
• رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط به صادرات

نکات مهم:

• معافیت‌های مالیاتی بخش صادرات به‌منظور حمایت از صادرکنندگان و افزایش رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی اعمال می‌شود.
• برای استفاده از این معافیت‌ها، صادرکنندگان باید به کلیه قوانین و مقررات مربوط به صادرات پایبند باشند.
• صادرکنندگان موظف‌اند اسناد و مدارک مربوط به فعالیت‌های صادراتی خود را برای مدت‌زمان مشخصی نگهداری و در صورت درخواست به مراجع ذی‌صلاح ارائه نمایند.

برای توضیحات بیشتر در این زمینه، خواندن مقاله «از معافیت های مالیاتی صادرات کالا و خدمات چه می‌دانید؟» را پیشنهاد می‌کنیم.

10.معافیت مالیاتی صنایع دستی

طبق ماده 148 قانون مالیات‌های مستقیم، تولیدکنندگان و عرضه کنندگان صنایع دستی در ایران از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند. این معافیت شامل موارد زیر می‌شود:

• تولیدکنندگان و فعالان در حوزه صنایع دستی: شامل کلیه افرادی که به طور مستقیم در تولید و خلق آثار صنایع دستی فعالیت می‌کنند، مانند هنرمندان، صنعتگران و کارگاه‌های تولیدی.
• عرضه‌کنندگان صنایع دستی: شامل کلیه افرادی که در زمینه خریدوفروش آثار صنایع دستی فعالیت می‌کنند، مانند فروشگاه‌ها، نمایشگاه‌ها و غرفه‌های عرضه صنایع دستی.

شرایط:

• ثبت‌نام در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری: کلیه تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان صنایع دستی برای استفاده از این معافیت، موظف به ثبت‌نام در این سازمان و اخذ پروانه فعالیت هستند.
• ارائه اسناد و مدارک مثبته: تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان صنایع دستی باید اسناد و مدارک مربوط به فعالیت خود، از جمله فاکتور خریدوفروش، قبض انبار و جواز کسب را به مراجع ذی‌صلاح ارائه نمایند.

مثال:

فرض کنید یک هنرمند در سال 1402، 1 میلیارد تومان آثار صنایع دستی اصیل ایرانی تولید و به فروش برساند. این هنرمند از پرداخت مالیات بر درآمد حاصل از فروش این آثار معاف خواهد بود.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی صنایع دستی با هدف حمایت از هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی، حفظ و احیای این هنر ارزشمند و توسعه صادرات صنایع دستی اعمال می‌شود.
• استفاده از این معافیت مشروط به رعایت کامل قوانین و مقررات مربوط به صنایع دستی است.

11.معافیت مالیاتی فعالیت‌های فرهنگی و هنری

بر اساس بند “ل” ماده 139 قانون اصلاحی مالیات‌های مستقیم، فعالیت‌های فرهنگی، هنری، مطبوعاتی و انتشاراتی که دارای مجوز فعالیت (یا پروانه تاسیس) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و به‌صورت مکتوب، سمعی، بصری و صحنه‌ای تولید، توزیع و عرضه می‌شود از پرداخت مالیات معاف هستند.

فعالیت‌های مشمول معافیت:

• فعالیت‌های فرهنگی: شامل برگزاری نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها، کنسرت‌ها، تئاترها، و سایر رویدادهای فرهنگی
• فعالیت‌های هنری: شامل تولید، توزیع و عرضه آثار هنری مانند نقاشی، مجسمه‌سازی، خوشنویسی، عکاسی، فیلمسازی و…
• فعالیت‌های مطبوعاتی: شامل انتشار روزنامه‌ها، مجلات، و نشریات
• فعالیت‌های انتشاراتی: شامل انتشار کتاب، مقاله، و سایر آثار مکتوب

شرایط:

• دارابودن مجوز فعالیت (یا پروانه تأسیس) معتبر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• ثبت‌نام در اداره امور مالیاتی
• ارائه اسناد و مدارک مربوط به فعالیت‌های فرهنگی، هنری، مطبوعاتی و انتشاراتی به اداره امور مالیاتی

مثال:

فرض کنید یک مؤسسه فرهنگی در سال 1402 اقدام به برگزاری یک نمایشگاه هنری و فروش آثار هنرمندان ایرانی نماید و از این طریق 500 میلیون تومان درآمد کسب کند. این مؤسسه فرهنگی از پرداخت مالیات بر 500 میلیون تومان درآمد خود معاف است.

نکات مهم:

• معافیت مالیاتی شامل تمامی فعالیت‌های فرهنگی، هنری، مطبوعاتی و انتشاراتی که دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند می‌شود.
• برای استفاده از این معافیت، صاحبان این فعالیت‌ها باید به اداره امور مالیاتی محل فعالیت خود مراجعه و نسبت به ثبت‌نام و اخذ کد اعتبار مالیاتی اقدام نمایند.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه، می‌توانید این قانون را در سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطالعه کنید.

کلام پایانی

همان‌طور که در طول این مقاله شرح داده شد، معافیت های مالیاتی نقش مهمی در حمایت از فعالیت‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و هنری ایفا می‌کنند. بااین‌حال، ارائة اظهارنامه مالیاتی دقیق و به‌موقع برای استفاده از این معافیت‌ها و همچنین رعایت قوانین و مقررات مالیاتی از اهمیت بالایی برخوردار است.

مجموعه حسابداری آبی با ارائه دوره مقدماتی «تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی» به شما کمک می‌کند تا:

• با انواع اظهارنامه های مالیاتی و نحوة تکمیل آنها آشنا شوید.
• از قوانین و مقررات مربوط به مالیات اشخاص حقیقی آگاه شوید.
• اظهارنامه مالیاتی خود را به‌صورت صحیح و به‌موقع ارسال کنید.
• از معافیت های مالیاتی که مشمولتان می‌شود بهره‌مند شوید.

با شرکت در این دوره آموزشی:

• به تعهدات قانونی خود در زمینة مالیات عمل خواهید کرد.
• از بروز مشکلات و جریمه‌های مالیاتی جلوگیری خواهید کرد.
• خیال خود را از بابت شفافیت و صحت اطلاعات مالیاتی‌تان راحت خواهید کرد.

مجموعه حسابداری آبی باسابقة درخشان در ارائة خدمات مالی و آموزشی، همراهی مطمئن در مسیر شفافیت و تعهد شما خواهد بود.

همین امروز با ما تماس بگیرید و برای شرکت در دوره مقدماتی «تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی» ثبت‌نام کنید!